Trong cơn địa chấn tài chính mang tên FTX sụp đổ, các chủ nợ vốn đã khốn đốn nay lại thêm một phen “ngã ngửa” trước cách đội ngũ thanh lý tài sản của sàn giao dịch này được cho là đã làm “bốc hơi” hàng tỷ đô la từ những khoản đầu tư tiềm năng. Vụ việc đặt ra dấu hỏi lớn về năng lực, sự minh bạch và cả những quyết định chiến lược trong quá trình xử lý khối tài sản khổng lồ nhưng phức tạp của đế chế từng được Sam Bankman-Fried gây dựng.

Điển hình nhất và gây xôn xao dư luận gần đây là trường hợp của Cursor, một dự án trí tuệ nhân tạo (AI) đang lên như diều gặp gió. Ít ai ngờ rằng, vào năm 2022, Alameda Research, quỹ đầu tư “sân sau” của FTX, đã rót 200.000 USD vào Cursor từ vòng hạt giống (seed round), nguồn tiền được cho là lấy từ chính tiền gửi của người dùng FTX. Với việc Cursor vừa gọi vốn thành công 900 triệu USD, đạt định giá 9 tỷ USD, khoản đầu tư ban đầu này lẽ ra đã có thể nhân giá trị lên tới 500 triệu USD, tương đương mức tăng trưởng 2.500 lần – một con số không tưởng. Thế nhưng, thay vì nắm giữ “viên ngọc quý” này, đội thanh lý tài sản của FTX lại quyết định bán lại khoản đầu tư với giá gốc chỉ 200.000 USD, bỏ lỡ một khoản lợi nhuận khổng lồ có thể giúp giảm bớt gánh nặng cho các chủ nợ.

Câu chuyện “bán hớ” không dừng lại ở Cursor. Trước đó, đội thanh lý FTX cũng đã có những quyết định gây tranh cãi với các khoản đầu tư khác. Đáng kể nhất là Anthropic, một công ty AI hàng đầu khác. FTX từng sở hữu khoảng 8% cổ phần của Anthropic thông qua khoản đầu tư 500 triệu USD. Khi Anthropic được định giá lên tới 60 tỷ USD, lẽ ra số cổ phần này có thể mang về cho FTX khoảng 4,8 tỷ USD. Tuy nhiên, đội thanh lý đã bán sớm toàn bộ số cổ phần này khi Anthropic chỉ được định giá khoảng 15 tỷ USD, thu về 1,3 tỷ USD, qua đó bỏ lỡ cơ hội thu về thêm ít nhất 3,5 tỷ USD.

Một thương vụ đáng tiếc khác liên quan đến token SUI. FTX từng nắm giữ 890 triệu token SUI. Với giá trị thị trường hiện tại, số token này có thể lên tới 3,2 tỷ USD. Nhưng đội ngũ thanh lý đã bán toàn bộ số token này chỉ với giá 200 triệu USD, gây thiệt hại ước tính gần 3 tỷ USD.

Cộng dồn từ ba thương vụ “vội vàng” này – Cursor, Anthropic và SUI – FTX đã bỏ lỡ cơ hội thu về hơn 7 tỷ USD, một con số đủ để tạo ra khác biệt đáng kể cho các chủ nợ đang ngày đêm mong ngóng từng đồng tiền bồi thường. Điều này diễn ra trong bối cảnh quá trình phá sản của FTX vốn đã phức tạp, với hàng triệu chủ nợ trên toàn cầu và khối tài sản đa dạng, từ tiền mặt, tiền mã hóa đến các khoản đầu tư mạo hiểm khó định giá.

Giới quan sát đặt ra câu hỏi: liệu đây chỉ là sự thiếu may mắn khi buộc phải “bán lúa non” trong một thị trường đầy biến động, nơi các tài sản kém thanh khoản khó tìm được người mua với giá tốt trong thời gian ngắn? Hay đó là minh chứng cho sự yếu kém trong đánh giá tiềm năng, thiếu chiến lược dài hạn, hoặc tệ hơn là sự thiếu minh bạch, thậm chí là những quyết định có phần mờ ám trong quy trình thanh lý tài sản? Áp lực từ tòa án, từ các chủ nợ và từ chính thị trường có thể đã thúc đẩy các quyết định bán nhanh, nhưng việc bỏ lỡ những khoản lợi nhuận “khủng” như vậy chắc chắn sẽ khiến nhiều người phải đặt dấu hỏi về năng lực và tính toán của đội ngũ được giao trọng trách tối đa hóa giá trị thu hồi cho các nạn nhân của FTX. Trong khi các chủ nợ đang phải vật lộn để đòi lại từng phần nhỏ tài sản đã mất, những “cú sảy chân” trị giá hàng tỷ đô la này càng làm dấy lên sự phẫn nộ và nghi ngờ về tính hiệu quả của toàn bộ quá trình thanh lý.